İnternetin və rəqəmsal dünyanın inkişafı ilə birlikdə, onlayn təhlükəsizlik daha da önəmli hala gəldi. Hesablarımızda saxladığımız şəxsi məlumatlar, maliyyə hesabları və ya şirkət məlumatları kimi mühüm məlumatların qorunması artıq hər kəs üçün əsas prioritetə çevrilib. Buna görə də, İki faktorlu autentifikasiya (2FA) təkmilləşdirilmiş təhlükəsizlik tədbiri kimi önə çıxır.

İki faktorlu autentifikasiya, sadəcə bir şifrə ilə deyil, iki fərqli təsdiq yolu ilə hesabınızı qorumağa kömək edir. Yəni, 2FA, istifadəçinin şəxsiyyətini təsdiqləmək üçün iki mərhələli doğrulama prosesini tələb edir. Bu prosesdə, istifadəçi əvvəlcə ad və parolu daxil edir, sonra isə əlavə bir təhlükəsizlik mərhələsindən keçir. Bu əlavə mərhələ, məsələn, mobil telefonunuza göndərilən bir dəfəlik parol (OTP), biometrik təsdiqləmə (barmaq izi, üz tanıma) və ya fiziki təhlükəsizlik cihazlarından biri ilə həyata keçirilə bilər.

2FA Nədir?

İki faktorlu autentifikasiya (2FA), istifadəçi məlumatlarının daha güvənli olmasını təmin edən bir üsuldur. 2FA ilə təhlükəsizliyi artırmaq üçün iki ayrı doğrulama faktoru istifadə olunur:

1. Bilik faktoru: İstifadəçi şifrəsini və ya PIN kodunu daxil edir.
2. Sahiblik faktoru: İstifadəçiyə özünün sahib olduğu bir cihaz vasitəsilə (telefon, biometrik məlumatlar və s.) təsdiqləmə imkanı verir.

Bu iki faktordakı məlumatlar fərqli mənbələrdən alınır və birlikdə işləyərək istifadəçinin hesabının təhlükəsizliyini təmin edir. İki faktorlu autentifikasiya, istifadəçinin hesablarını sındırmağa çalışan hackerlər üçün ciddi bir maneə yaradır.

2FA Üsulları və Nümunələr

2FA müxtəlif üsullarla həyata keçirilə bilər və bu üsullar hər biri fərqli təhlükəsizlik səviyyələrinə malikdir. 2FA-nın tətbiq etdiyi bəzi əsas üsullar bunlardır:

1. OTP (Bir Dəfəli Parol)

OTP, yalnız bir dəfə istifadə edilə bilən və müəyyən bir müddət ərzində keçərli olan paroldur. Bu kod istifadəçiyə SMS, e-poçt və ya mobil tətbiq vasitəsilə göndərilir. OTP, hesabınıza girişin ikinci mərhələsində istifadə edilir və adətən parol daxil etdikdən sonra istifadəçinin telefonuna göndərilir.

Misal:

Hesabınıza giriş edərkən, parolunuzu daxil edirsiniz, sonra isə telefonunuza gələn 6 rəqəmli bir kodu daxil edirsiniz. Bu kod yalnız bir dəfə işləyir.

      2. Biometrik Təsdiqləmə

Biometrik təsdiqləmə, istifadəçinin şəxsiyyətini barmaq izi, üz tanıma və ya retina skanı kimi bədən xüsusiyyətlərindən istifadə edərək yoxlamaqdır. Bu üsul, fiziki xüsusiyyətlərinizə əsaslanaraq hesabınıza daxil olmanıza imkan verir.

Misal:

Mobil telefonunuzda barmaq izi ilə 2FA tətbiq etmək. Telefonunuzun sensoru barmaq izini tanıyır və bu məlumat ilə hesabınıza daxil olmağınıza icazə verir.

      3. Fiziki Təhlükəsizlik Cihazları (Məsələn: YubiKey)

Fiziki təhlükəsizlik cihazları, istifadəçinin bir fiziki cihaz (məsələn, YubiKey) vasitəsilə hesabını doğrulamasını tələb edir. Bu cihazlar USB və ya NFC vasitəsilə istifadə olunur və xüsusi şifrələr vasitəsilə əlavə təhlükəsizlik qatları təmin edir.

Misal:

Hesabınıza daxil olmaq üçün YubiKey cihazını USB portuna qoşursunuz. Bu cihaz, parolunuzu təsdiq edən ikinci mərhələni təmin edir.

      4. SMS Təsdiqləmə

SMS ilə təsdiqləmə, 2FA-nın ən çox istifadə edilən üsullarından biridir. Bu metodda, istifadəçi parolunu daxil etdikdən sonra telefonuna göndərilən bir təsdiqləmə kodunu daxil etməlidir.

Misal:

Giriş zamanı istifadəçi əvvəlcə ad və parolunu daxil edir, sonra isə telefonuna göndərilən 6 rəqəmli kodu daxil edir.

2FA'nın Faydaları

1. 2FA istifadə etməyin bir çox faydası var, o cümlədən: Əlavə Təhlükəsizlik: Yalnız şifrə ilə deyil, ikinci bir təsdiqləmə faktoru ilə əlavə təhlükəsizlik təmin edilir.
2. Hackerlərin Əngəllənməsi: Bir hacker yalnız parolunuza sahib olsa belə, 2FA sayəsində hesabınızı əldə edə bilməz.
3.  Şəxsi Məlumatların Qorunması: Online məlumatlarınız və hesablarınız daha güvənli olur.
4. Protokolların Müxtəlifliyi: 2FA müxtəlif protokollar və tətbiqlərlə uyğundur, istifadəçi tələblərinə görə özəlləşdirilə bilər.

2FA-nı Aşmaq Üsulları və Təhlükələr

Bununla belə, 2FA sistemi tamamilə etibarlı deyil və bir sıra üsullar ilə aşılabilər. Hackerlər bir neçə fərqli texnikadan istifadə edərək 2FA'nın təhlükəsizliyini poza bilərlər.

1. SMS Təsdiqi Hücumları (SIM Swapping)

SIM swapping hücumları, hackerlərin istifadəçinin telefon nömrəsini ələ keçirərək SMS ilə göndərilən 2FA kodlarını öz telefonlarına yönəltməsi ilə həyata keçirilir. Bu üsulda, hacker istifadəçinin telefon nömrəsini başqa SIM karta köçürtmək üçün mobil operatora zəng edir.

     2. Phishing Hücumları

Phishing hücumları, hackerlərin istifadəçini saxta saytlara yönəldərək, onların giriş məlumatlarını və 2FA kodlarını ələ keçirmələridir. Bu hücumlar, e-poçt və ya mesaj vasitəsilə istifadəçini aldatmaqla həyata keçirilir.

     3. Zəif 2FA Tətbiqləri

Bəzi tətbiqlər zəif şifrələmə və digər boşluqlar ilə təchiz edilir, bu da hackerlərin onların təhlükəsizliyini pozmasına imkan yaradır.

2FA-nın Aşılmasının Qarşısını Almağın Yolları

1. SMS istifadə etməyin: SMS-based 2FA, zəif təhlükəsizlik təklif edir. Onun yerinə tətbiqlər və biometrik təsdiqləmə istifadə edin.
2.  Fiziki Təhlükəsizlik Cihazları istifadə edin: YubiKey kimi cihazlar əlavə təhlükəsizlik qatını təmin edir.
3.  Phishing hücumlarına qarşı diqqətli olun: Şəxsi məlumatlarınızı yalnız etibarlı saytlarda daxil edin.
4. Şifrəni güclü və unikal edin: Güclü və müxtəlif şifrələr istifadə edin və onları mütəmadi olaraq dəyişdirin.

İki faktorlu autentifikasiya, istifadəçilərin onlayn hesablarını qorumaq üçün effektiv bir üsuldur. 2FA, istifadəçilərin şəxsiyyətlərini yalnız bir parol ilə yox, əlavə təhlükəsizlik təbəqələri ilə doğrulayır. Ancaq, bu üsulun zəif tərəfləri də var və istifadəçilər əlavə tədbirlər alaraq daha da təhlükəsiz ola bilərlər. Bu səbəbdən, 2FA hər bir internet istifadəçisi üçün vacib bir təhlükəsizlik təcrübəsi olmalıdır.