Azərbaycanca
İngiliscə
Külək enerjisi: Hansı Avropa ölkələri bu sahədə liderdir?
Külək enerjisi Avropada karbon emissiyasını azaltmaq üçün bəlkə də ən vacib texnologiya, ən böyük daxili elektrik mənbəyidir.
1980-ci illərdən etibarən külək enerjisi Avropanın enerji istehsalında getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir. İlk külək stansiyaları 20-ci əsrin sonlarında tikildiyindən 2022-ci ildə külək enerjisi Avropanın ümumi elektrik istehlakının 17%-ni təmin edirdi.
Hansı Avropa ölkələri külək enerjisinə keçidə rəhbərlik edir?
Danimarka, Almaniya və Böyük Britaniya tarixən külək enerjisinə keçidə rəhbərlik etmişdir və hələ də sənayeyə rəhbərlik etməyə davam edir. WindEurope sənaye qrupunun məlumatlarına görə, keçən il Danimarka enerji istehlakına ən çox töhfə verən (55%) ölkə olub. İrlandiya ikinci (34%), Böyük Britaniya üçüncü (28%) və Almaniya isə dördüncü (26%) yerdədir.
Bu ölkələrin uğur qazanmasının bir səbəbi külək enerjisi üçün sabit qaydalara və aydın hədəflərə malik olmalarıdır. Danimarka, Almaniya və Böyük Britaniya kimi ölkələrdən görmək olur ki, aydın, ardıcıl strategiyaya və iddialı hədəflərə malikdirlər. Buna görə də, digər siyasətləri, icazələri, məkan və şəbəkə planlamalarını rahatlıqla həll edə bilirlər.
Burada məqsəd yüksək külək enerjisi potensialına malik olan, lakin onu reallaşdırmaq üçün hədəfləri olmayan Latviya kimi digər ölkələri vurğulamaqdır. Məsələn, İtaliya bərpa olunan enerji sahəsində çətinliklərlə üzləşir, çünki icazə prosesi səlahiyyətlilərə veto hüququ verir. Bu, tez-tez ləğv edilmiş layihələrə və tərtibatçılar üçün qeyri-müəyyən mühitə səbəb olur.
Siyasətlə yanaşı, güclü sənaye mövcudluğu külək enerjisinin inkişafına kömək edə bilər. Almaniya, Danimarka və İspaniya kimi ölkələrdə külək turbinlərinin istehsalına və digər əlaqəli texnologiyalara xas olan bir çox şirkətlərdə güclü istehsal sənayesi var. Digər tərəfdən Hollandiya və Belçikada güclü dəniz və dəniz əməliyyatları sənayesi var ki, bu da dəniz külək enerjisi üçün yeni texnologiyaların inkişafına səbəb olub.
Daha çox pul, daha çox külək enerjisi
Üzən külək turbinləri texnologiyasındakı yeniliklər daha dərin su bölgələri açmaqla Portuqaliya, İspaniya və Yunanıstan kimi ölkələrdə daha çox külək enerjisinə yol açdı. Buna görə də ekspertlər bildirirlər ki, Bolqarıstan, Rumıniya, Çexiya və Latviya kimi ölkələr "inkişaf xəritəsi"-nə salınmalı və daha çox tanınmalıdır.
Əgər Avropa İttifaqı 2030-cu ilə qədər bərpa olunan enerji hədəfinə çatmaq istəyirsə, bütün Avropa Birliyi ölkələrinin bu məsələyə töhfə verməsi çox vacibdir. Bunun üçün proqnozlaşdırılandan ən azı 50 faiz daha çox güc əldə etmək lazımdır. (31 GVt hədəfə qarşı 19-20 GVt proqnoz) Bu isə yalnız Estoniya, Latviya, Litva, Rumıniya və Bolqarıstan kimi öz potensialından hələ tam istifadə etməmiş ölkələrin rolunu artırmaqla və böyük miqdarda dəniz külək enerjisindən istifadə etməklə mümkündür.
Avropa ölkələri enerji şəbəkələrinə sərmayə yatırmalıdır ki, bərpa olunan enerjinin gücü çatışmazlığı səbəbindən geri çevrilməsin.
Avropa Birliyi 2030-cu il hədəflərinə çatmağa hazırlaşır
Avropa Birliyinin 2030-cu il hədəfinə çatması çətin görünür. Çünki, buna nail olmaq üçün ölkələr 2030-cu ilə qədər hər il 30 GVt-dan çox elektrik quraşdırmalıdırlar.
Külək enerjisinin əsl potensialını açmaq üçün ölkələr uğurlu olsalar belə, uzun icazə proseslərinin öhdəsindən gəlməlidirlər. Bu proses külək turbinlərinin ömrünün sonuna çatdıqda və yeniləri ilə əvəz edilməli olduqda daha da vacib olacaq.
Bariz nümünə ötən il Çex enerji şirkəti yüzlərlə günəş panelini istismardan çıxarmaq məcburiyyətində qalması oldu, çünki bu panellər enerji istehsal imkanlarını keçdilər. Şəbəkə sərmayəsi ümumiyyətlə bərpa olunan enerji istehsalından geri qaldı. Bu, şəbəkəyə qoşulmağı gözləyən layihələrin geridə qalması ilə nəticələndi və bərpa olunan enerji operatorları üçün gecikmələr və gəlir itkiləri ilə nəticələndi. Bu amillərin hər ikisi, ictimai qəbul edilməməsi ilə birlikdə, bir çox ölkələrin diqqətini dənizə çevirməsinə səbəb oldu. Lakin, Avropanın yanacaq ehtiyacını ödəmək üçün quruda da enerji balansını qoruması vacibdir.
Avropa 1980-ci illərdən bəri öz külək sənayesini əsas enerji şəbəkəsinə töhfə verən ölkə kimi qurmaqda əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edib, lakin onun 2030-cu il hədəflərinə çatmaq üçün çox uzun yolu var.
