Dizaynın ən vacib hissələrindən biri- Tipoqrafiya

Gözünüzün gördüyü hər bir yerdə göz oxşayan afişa və reklam bannerləri ilə qarşılaşırıq. Qrafik dizaynerlərin böyük məharətlə hazırladığı bu reklam postlarının uğurlu alınmasında vizualın doğru seçilməsi ilə yanaşı, mətnin hansı şriftlərlə yazılması da vacib rol oynayır. Dizaynda tipoqrafiya adlandırılan bu bölüm olmasaydı, yaxşı reklam hazırlamaq mümkün olardı, lakin gözəl reklam ərsəyə gətirmək əsla!

Səhv seçilmiş şrift istənilən ideyanı, hətta ən maraqlı olanı da məhv edə bilər. Düzgün şriftlər isə dizaynı ahəngdar edir və əhval-ruhiyyə yaradır.

Bu dəfə tipoqrafika haqqında bir qədər ətraflı məlumat verməyi nəzərdə tuturuq.

TİPOQRAFİYA NƏDİR VƏ NİYƏ LAZIMDIR?

Tipoqrafiya yazının veb-sayt ziyarətçisi tərəfindən oxunmasını və qavranılmasını mümkün qədər asanlaşdırmaq üçün yaradılmış mətn erqonomikası elmidir. Bunun üçün mətn və qrafik elementlərin balansı qorunmalıdır. Vizual dizaynı olmayan məzmun darıxdırıcı və yorucu ola bilər. Bunun üçün də onu necə düzgün formatlaşdıracağınızı bilməlisiniz.

“Tipoqrafiya” sözü yunan dilindən tərcümədə “izləmə” və “yazıram” mənasını verir və şriftlərdən, simvollardan istifadə edərək mətnin bədii tərtibatınə yaratmaq deməkdir. Üstəlik, mətbəə həm böyük həcmli mətnlərlə işi - məsələn, jurnalların və kitabların tərtibatını, həm də şriftlərin yaradılmasının dizaynını əhatə edir.

Rəqəmsal texnologiyanın meydana çıxmasından əvvəl mətbəə yalnız peşəkarlar tərəfindən həyata keçirilirdi. Orta əsrlərdə onlar kitabları əl ilə köçürür və hərflərin formalarını təkrarlayırdılar. Bu gün demək olar ki, hər kəs tipoqrafiya ilə qarşılaşır - bu həm təqdimatlar yaratmaq, həm də sosial şəbəkələrdə hekayələr hazırlamaq üçün lazımdır.

Tipoqrafiya sənəti müstəqil bir sahə kimi təxminən 11-ci əsrdə qotik yazı və xəttatlığa əsaslanan Blackletter-in meydana çıxması ilə yaranıb. O dövrdə kitablar əl ilə köçürülürdü, onların sayı az idi və onlar dəbdəbəli əşya sayılırdı.

15-ci əsrin ortalarında alman mətbəəçisi İohan Qutenberq mexaniki çapı icad edərək ilk mətbəəni yaratdıqda hər şey dəyişdi. Mətn yazı formalarına yerləşdirilən aparıcı hərflərdən - tipdən çap olunmağa başladı. O vaxt daha çox dini kitablar olduğundan ilk çap olunan kitab da İncil idi.

20-ci əsrdə fərdi kompüterlərin və ilk masa üstü nəşriyyat sistemlərinin yaranması ilə mətbəə sənayesi tamamilə dəyişdirərək rəqəmsallaşdı. Tipoqrafiya daha əlçatan oldu. İndi atelyedəki mütəxəssislər də şriftlər hazırlaya bilirdilər. Çap üçün hazırlanan formalar keçmişdə qaldı və yeni dövrdə çap mətninin səhifələri kompüterdə formalaşmağa başladı.

İnternetin inkişafı mətbəəçiləri bir problemlə üzə-üzə qoydu: bu, veb-səhifələr yaradan şəxsin oxucuya hansı şriflə “müraciət etməsi” idi.

Fərqli əməliyyat sistemləri və brauzerlərin istifadə etdiyi şriftlərin ölçüsü ekranın təsvir ölçüsündən və sistem parametrlərindən asılı idi. Yalnız 1900-cü illərdən sonra ixtiyari şriftlər veb-saytlara inteqrasiya etməyə imkan Verdi. İndi siz qrafik şriftlə yazılmış məqaləni oxuyursunuz və o, kompüterinizdə əvvəlcədən quraşdırılmayıb.

Şriftin təsnifatı

Şriftlər qruplara bölünür. Bu təsnifat hansı şriftin ən yaxşı istifadə olunduğunu və əsas xüsusiyyətlərini anlamağa kömək edir.

Yazı tipləri

Bu şriftlər böyük həcmdə mətni göstərmək üçün nəzərdə tutulmuşdur - onlar tez-tez kitablarda, uzun oxunuşlarda və məqalələrdə istifadə olunur. Yazı şriftləri oxunaqlı və neytral olmalıdır, çünki onların əsas məqsədi mətni oxumağı asan və xoş etməkdir.

Antik şriftlər

Bunlar bir qrup serif şriftinin ümumi adıdır. Onlar Roma şriftlərinə əsaslanır. Qədim zamanlarda yalnız böyük hərflər var idi. İntibah dövründə kiçik serif hərfləri meydana çıxdı.

Qrotesk şriftlər

Qrotesk şriftlər serifləri olmayan şriftlər qrupudur. İlk sans serif 1816-cı ildə tip dizayneri Vilyam Kaslon tərəfindən hazırlanıb.

Əsrin sonunda Bertold tökmə zavodu bir çox müasir sans seriflərin əsasını təşkil edən yeni Akzidenz-Qrotesk şriftini təqdim etdi. O, reklam başlıqlarını tərtib olunmasında bu şriftlərdən istifadə etməyi təklif etdi.

Daha çox İkinci Dünya Müharibəsindən sonra məşhurlaşan qrotesk şriflərdən ən populyarı Helvetica-dır. O, 1957-ci ildə tip dizayneri Maks Miedinger tərəfindən hazırlanıb. Şrift o qədər universal oldu ki, hər yerdə mətnlərin, loqoların və şəhər naviqasiya elementlərinin yazılmasında istifadə olunmağa başladı.

Ən məşhur antik şriftlərdən biri Times New Roman hesab olunur. O, 1931-ci ildə ingilis tipoqrafı Monotipdən Stenli Morison və Times jurnalının dizayneri Viktor Landert tərəfindən hazırlanıb. Əvvəlcə şrift yalnız jurnal üçün yaradılsa da, 90-cı illərdə Microsoft bu şrifti alaraq öz versiyasını yaratdı. Windows əməliyyat sistemlərinə keçən şrift daha da məşhurlaşdı.

Dizaynla işləməyə başlayan dizayner hər şeydən öncə şriftləri, onların üslublarını və sıxlığını seçir. Şriflərin ölçüsünü və kompozisiyalarını tərtib edir. Dizayner istifadə etdiyi şriftin məqsədi və harada işlənməsinə xüsusi diqqət ayıraraq düzgün tətbiq etməyi bacarmalıdır.